-
1 эш
сущ.1) в разн. знач. рабо́та, де́ятельность, заня́тие, труд, де́ло || рабо́чий, трудово́йэшкә алу — приня́ть на рабо́ту
эшкә башлау (керешү) — приступи́ть к рабо́те (заня́тиям); принима́ться за де́ло
эш белән тәэмин итү — обеспе́чивать рабо́той
төзелеш эшләре — строи́тельные рабо́ты
урып-җыю эшләре — убо́рочные рабо́ты
тикшерү эшләре — иссле́довательские труды́
эшеннән бүлү (бүлдерү) — оторва́ть от рабо́ты (де́ла, заня́тия)
йорт эшләре — рабо́ты (дела́) по до́му (хозя́йству)
файдалы эш белән шөгыльләнү — занима́ться поле́зным трудо́м
эш кораллары — ору́дия труда́
эш шартлары — усло́вия труда́
эш вакыты — рабо́чее вре́мя
эш бүлмәсе — рабо́чий кабине́т
эш дәрте — трудово́й энтузиа́зм
эш башында мактанма, эш беткәч мактан — погов. не хвали́сь нача́лом де́ла, хвали́сь его́ концо́м
эш беткәч уйнарга ярый — погов. ко́нчил де́ло, гуля́й сме́ло
эше юкның ашы юк — кто без рабо́ты, тот без хле́ба
эшләрең уңышлы булсын! — пусть дела́ твои́ бу́дут уда́чными
2) де́ло, положе́ние, обстано́вка, обстоя́тельствоэшләр ничек? — как дела́?
эш җайланды — де́ло (положе́ние) ула́дилось
эшләр катлауланды — обстано́вка осложни́лась
кеше эшенә катнашмау — не вме́шиваться в чужи́е дела́
эш шуңа бара — де́ло идёт к э́тому
3) де́ло, вопро́с, пробле́маэш әле хәл ителмәгән — де́ло (вопро́с) ещё не решено́
җир эшләре идарәсе — управле́ние земе́льными дела́ми
эш белән килү — прийти́ по де́лу
финанс эшләре — фина́нсовые дела́ (пробле́мы)
эшне тыныч юл белән хәл итү — ула́дить де́ло (вопро́с) ми́рным путём
эшкә рәсми төс бирү — прида́ть де́лу официа́льный хара́ктер
4)а) профе́ссия, заня́тие, слу́жба || служе́бныйнинди эштә эшлисең? — что у тебя́ за слу́жба (профе́ссия)?
эшеннән алу — снять с рабо́ты, отстрани́ть от слу́жбы
укытучылык эше — профе́ссия учи́теля
хәрби эшкә күчерү — перевести́ на вое́нную слу́жбу
эш адресы — служе́бный а́дрес
эш телефоны — служе́бный телефо́н
б) до́лжность, постҗаваплы эштә эшләү — занима́ть отве́тственную до́лжность
директорлык эшенә билгеләү — назна́чить на пост дире́ктора
5) де́ло, де́йствие, пра́ктикаэш нәрсә күрсәтер — что пока́жет пра́ктика (де́ло)
сүз түгел, конкрет эш кирәк — нужны́ не слова́, а конкре́тные дела́ (де́йствия)
эштә сынау — прове́рить в де́ле (на пра́ктике)
6)а) рабо́та, произведе́ние, изде́лиекүргәзмәдә рәссамның яңа эшләре — на вы́ставке но́вые рабо́ты (произведе́ния) худо́жника
кул эшләре — ручны́е изде́лия
фәнни-тикшеренү эше — нау́чно-иссле́довательская рабо́та
диплом эше — дипло́мная рабо́та
б) произво́дствотире эшкәртү эше — коже́венное произво́дство
Бохара келәмчеләре эше — произво́дство буха́рских ковро́вщиков
7) собы́тие, происше́ствие, слу́чай, де́локөтелмәгән эш килеп чыгу — случи́лось непредви́денное де́ло (происше́ствие)
күз алдында булган эш — слу́чай, происше́дший на глаза́х; слу́чай, кото́рый произошёл (в его́) прису́тствии
эш кичкә таба булды — де́ло бы́ло бли́же к ве́черу
бу эшкә аның катнашы юк — он не име́ет отноше́ния к э́тому происше́ствию
8) юр. де́ло || делово́йҗинаять эше — уголо́вное де́ло
суд эшләре материаллары — материа́лы суде́бных дел
эш хаты — делово́е письмо́
9) высок.; юр. дея́ние, де́йствие; де́ло, посту́покерак бабаларыбызның эшләре — дея́ния на́ших далёких пре́дков
бөек эшләр — вели́кие дея́ния
егет эшеннән беленер — погов. мо́лодец узнаётся по посту́пкам (дела́м)
явыз эш — зловре́дный посту́пок
10) лингв. де́йствие, проце́ссэшнең билгесен белдерү — ука́зывать при́знак де́йствия
•- эш атнасы
- эш аты
- эш башында торучы
- эш белән мавыгу
- эш берәмлеге
- эш вакыты
- эш кәгазьләре
- эш киеме
- эш көне
- эш көче
- эш кылу
- эш остасы
- эш өстәле
- эш сәгате
- эш сөюче
- эш ташлау
- эш ташлаучы
- эш хайваны
- эш терлеге
- эш хакы
- эш ялы
- эш хуҗасы
- эшкә алыну
- эшкә тотыну
- эшкә сәләтле
- эшкә сәләтлелек
- эшнең башы
- эшсез булу
- эшсез калу
- эштән куу
- эштән чөю
- эштән чыгару
- эштән чыгу
- эш башында
- эш башыннан
- эш белү
- эш бетерү
- эш итү
- эш йөртү
- эш кузгату
- эш күтәрү
- эш кулы
- эш куллары
- эш күрсәтү
- эш күрү
- эш кыру
- эш өсте
- эш сөю
- эш торгынлыгы
- эшкә ашмаслык
- эшкә ашыру
- эшкә ашу
- эшкә җигү
- эшкә кертү
- эшкә тарту
- эшкә катнаштыру
- эшкә җәлеп итү
- эшкә яраклы
- эшкә яраксыз
- эшкә ярау••эш алга бармау — дела́ (де́ло) ни с ме́ста, де́ло стои́т на ме́сте
эш анда түгел — де́ло не в э́том
эш (майлагандай) бара — де́ло идёт (как по ма́слу), де́ло пошло́
эш барып чыкмау — не получа́ться, быть безрезульта́тным
эш башка — де́ло друго́е (ино́е)
эш баштан ашкан — см. эш бугаздан
эш башы — хозя́ин, организа́тор де́ла
эш башына кую (менгерү) — поста́вить у руково́дства, назна́чить на руководя́щий пост
эш булдыру — быть уме́лым/предприи́мчивым, быть смека́листым (иску́сным) в рабо́те; уме́ть провора́чивать дела́
эш булсын дип — добросо́вестно; на со́весть (де́лать, рабо́тать); не за страх, а на со́весть
эш бүрттерү — пока́зывать вид де́льного челове́ка
эш җайда — всё в поря́дке; дела́ иду́т хорошо́
эш калдырып — впусту́ю, по́пусту
эш качмас — рабо́та подождёт; рабо́та не волк, в лес не убежи́т
эш мөшкел (начар, харап, хөрти, яман, шәптән түгел) — дела́ пло́хи, де́ло дрянь, де́ло таба́к прост.
эш муеннан — см. эш бугаздан
эш нәрсәдә (соң)? — в чём де́ло, за чем (кем) де́ло ста́ло?
эш тормас — де́ло не ста́нет (не постои́т) (за кем, чем-л.)
эш түгел — (э́то) не де́ло, су́щий пустя́к; па́ра пустяко́в; плёвое де́ло прост.
эш тыгызга килү (терәлү) — станови́ться/стать ту́го
эш узган (үткән) — уже́ по́здно, слу́чай (моме́нт) упу́щен, всё ко́нчено
эш (китереп) чыгару — завари́ть ка́шу; затева́ть (что-л.); вызыва́ть/вы́звать ли́шние хло́поты
эш чыгара алмау — зава́ливать/завали́ть де́ло
эш эшләү — де́ло де́лать
эш эштән үткән (узган) — де́ло уже́ сде́лано; вопро́с уже́ разрешён
эш юктан (эш булсын дип) — от не́чего де́лать
эш ясау — наде́лать хлопо́т (дел)
эше беткән — (его́) пе́сенка спе́та, (его́) ка́рта би́та, ему́ кры́шка прост.
эше көлеп тора — отли́чная рабо́та
эшем иясе (кешесе) — ирон. работя́га, трудя́га
эшем(не) кырган кешедәй — ирон. бу́дто го́ры свороти́л
эшен китерү — редко всы́пать (кому-л.) проучи́ть; показа́ть ку́зькину мать прост.
эшең бетте, кодагый — и де́лу коне́ц
эшең түгел — не твоё де́ло, не твоего́ ума́ де́ло
эшкә салкын карау — манки́ровать рабо́той
эшкә чуму — уйти́ (погрузи́ться) в рабо́ту; погрузи́ться в (какое-л.) заня́тие
эшкә ярату — пусти́ть (употреби́ть) в де́ло
аның эше харап — де́ло его́ труба́
эшне бетерү — разде́латься (с кем, чем-л.)
эшне бозу (сүтү, җимерү) — расстро́ить (испо́ртить), испога́нить прост. развали́ть, разла́дить де́ло; завари́ть ка́шу
эшне бутау (буташтыру, чуалту) — запу́тать де́ло, запу́тать ка́рты, замета́ть следы́
эшне зурга җибәрү — раздува́ть, сгуща́ть кра́ски; де́лать из му́хи слона́
эшне аңлау — разбира́ться в де́ле; быть све́дущим (компете́нтным) ( в чём); знать (понима́ть) толк ( в чём)
эштә исә — на де́ле, на са́мом де́ле
эштә сыналган — испы́танный в де́ле
эштән калдыру — меша́ть рабо́тать, отвлека́ть от рабо́ты
эштән чыгарып — на всю кату́шку; в пух и прах (бить, ругать)
- эш башына менүэштән чыгып йөрү — прост. опуска́ться/опусти́ться; теря́ть/потеря́ть челове́ческий о́блик
- эш бугаздан
- эш бугазга терәлгән
- эш каеру
- эш майтару
- эш пешү
- эш терәлү
- эш төшү
- эшен белү
- эшен бетерү
- эштән чыгып -
2 при
предлог; с предл. п.1) (около, возле) янында, тирәсендә, буенда, буендагы2) (при указ. на отнесенность к чему-л.) карамагындагы, каршындагы3) (при указ. на наличие чего-л. у кого-л.) үзе белән, янында4) ( во время) заманында, вакытында; вакытта, чакта5) (при указ. обстановки, обстоятельств) каршында, алдындапри помощи (кого-л.) — ярдәмендә
• -
3 авыз
сущ.1)а) рот (человека, животного, птицы, рыбы); зев, пасть (зверя, крупного животного, хищной рыбы) || ротово́йавыз кырые (чите) белән генә елмаю — улыба́ться кра́ешком рта
авызым кипте — (у меня́) во рту пересо́хло
авызга бармак кую — приложи́ть па́лец ко рту (т. е. делать кому-л. предупредительный знак, чтобы замолчал или помолчал)
авыз куышлыгы — ротова́я по́лость
авызың кыек (чалыш) булганга көзгегә үпкәләмә — (посл.) не́ча пеня́ть на зе́ркало, ко́ли ро́жа крива́
авыз пешкәч (пешсә), салкын (суык) суны да өреп эчәсең — (посл.) обжёгшись на молоке́, ду́ешь и на во́ду
бүре авызына эләгү — попа́сть (угоди́ть) в пасть во́лку (к во́лку)
авызы кыек булса да, бай баласы сөйләсен — ирон.; посл. пусть говори́т байчо́нок, хоть у него́ и рот криво́й (на сто́рону); бога́тый врёт, никто́ не уймёт
б) перен.; разг. рот, едо́ксигез авыз бит бер гаиләдә — во́семь ртов ведь в семье́
в) уста́ ед. нетавызы белән сөйләү — говори́ть уста́ми (кого-л.)һәр кешенең авызында шул гына — у всех на уста́х одно́ и то́ же
г) говори́ло грубo-прост.яп авызыңны — закро́й своё говори́ло
2) обычно авыз|ыа) го́рло, го́рлышко (графина, горшка); горлови́на (цистерны, парового котла)авызы китек шешә — буты́лка с отби́тым го́рлышком
фляганың авызыннан эчү — пить из го́рлышка фля́ги
б) у́стье (печи, скважины, оврага, ложбины, балки)киң авызлы мич — печь с широ́ким у́стьем
кылыч кынының авызы — у́стье са́бельных но́жен
морҗа авызы — у́стье печно́й трубы́
в) ра́стру́б (музыкальной трубы, шланга)г) чело́ (плавильной печи, горна); хайло́ спец. ( технической печи)мич авызын еш агарту — ча́сто бели́ть чело́ пе́чи
д) жерло́, зев (печи, паровозной топки); пасть (водосточной трубы, туннеля); ду́ло (ружейного ствола, пушки)әллә ничә авызлы вулкан — вулка́н с не́сколькими же́рлами
эре калибрлы туп авызы — ду́ло (жерло́, зев) крупнокали́берного ору́дия
е) вход, лаз, прохо́д (в шалаш, шахту, пещеру); лаз (в нору, логово, конуру)кышкылыкка лапас авызын томалау — закры́ть на́ зиму вход (прохо́д) в наве́с-хлев
штольня авызында көтеп тору — поджида́ть у вхо́да в што́льню
баз авызына килү — подойти́ к вхо́ду в по́греб
мәгарә авызы — вход в пеще́ру; лаз пеще́ры; вы́ход (из) пеще́ры
аралык авызында туктап калу — останови́ться у прохо́да
ачык капка авызында тору — стоя́ть в проёме откры́тых воро́т; стоя́ть в воро́тах
з) отду́шина, хайло́ прост. ( проруби)бәке авызын киңәйтү — расши́рить проду́шину (в) про́руби
и) отве́рстие, зев ( люка)сыерчык оясының авызы — отве́рстие скворе́чника
к) верх (чего-л.)кисмәк авызына иелү — наклони́ться к каду́шке; склони́ться над каду́шкой
киң авызлы чиләк — ведро́ с широ́ким ве́рхом; ведро́, расширя́ющееся кве́рху
силос чокырының авызы киң булган — верх си́лосной я́мы получи́лся широ́ким
л) вы́рез, проре́з, верх ( кармана)кесә авызын киң итү — сде́лать вы́рез (верх) карма́на широ́ким
кулны кесә авызна китерү — поднести́ ру́ку к карма́ну
м) свищ, отве́рстие (в нарыве, ране), сви́щикн) перен. (са́мое) пе́кло, (са́мая) пасть (чего-л.)ут авызында булып чыгу — побыва́ть в (са́мом) пе́кле (огня́)
куркынычның авызына ук эләгү — угоди́ть пря́мо в пасть (пе́кло) опа́сности
о) в знач. нареч. авызыннан до́верху (наполнить какой-л. сосуд, яму)почта әрҗәсе авызыннан тулган иде — почто́вый я́щик был наби́т до́верху
•авыз ачып бару — см. авыз ачып йөрү
авыз ачып торучы — ротозе́й, ротозе́йка; зева́ка, рази́ня
авыз ашка тую — см. авыз ипигә тую
авыз (ни, нәрсә) әйткәнне (сөйләгәнне) колак ишетмәү — не отдава́ть себе́ отчёта в том, что говори́шь; говори́ть безотве́тственно; броса́ться слова́ми; не слы́шать того́, что говори́шь
авыз бармау — не (невозмо́жно) вы́говорить (вы́сказать); язы́к не повора́чивается (повернётся) (сказа́ть)
авыз белән карау — ирон. ртом гляде́ть (смотре́ть); рот разева́ть, ротозе́йничать
авыз белән тыңлау — ирон. ртом слу́шать (выслу́шивать/вы́слушать, прослу́шать, прослу́шивать/прослу́шать) ртом; уша́ми хло́пать; слу́шать и глаза́ми хло́пать (морга́ть)
авыз буяу — см. авыз пычрату
авыз (да) ачырмау (ачтырмау) — (и, да́же) рта раскры́ть (откры́ть) не дава́ть; (и, да́же) заикну́ться (сло́ва сказа́ть) не дава́ть
авыз еручы — неодобр.; см. ерык авыз 3)
авыз ерып алу — неодобр. позубоска́лить прост.
авыз җәелү — прост.; см. авыз ерылу
авыз җебетү — см. авыз чылату 2)
авыз җебү — распуска́ть/распусти́ть ню́ни (слю́ни)
авыз йомдыру — см. авыз каплау
авыз йомып бару — идти́ мо́лча
авыз йомып утыру — сиде́ть молчко́м (с закры́тым ртом)
авыз кабарту — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз каплану — замолча́ть, прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
авыз килмәү — см. авыз оешмау
авыз күпертү (күптерү) — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз кыегайту — см. авыз кыйшайту
авыз кыймылдату — шевели́ть (пошеве́ливать/пошевели́ть) губа́ми
авызда (авыз тулы) (кара) кан булса да (кеше алдында) төкермәү — терпе́ть (не хны́кать, не пла́каться), не вы́дать себя́ (ни при каки́х обстоя́тельствах; что бы ни случи́лось)
авыз тутыру — см. авызга тутыру
авыз тую — см. авыз ипигә тую
авыз чалшайту — см. авыз кыйшайту
авыз ябышмау — см. авыз оешмау
авызга каптыру — см. авызга салу
авызга кергәнне йотмау (чәйнәмәү) — ирон. отка́зываться от того́, что само́ (в ру́ки) идёт (плывёт, даётся)
авызга керердәй (кереп китәрдәй) булып — о́чень внима́тельно, затаи́в дыха́ние
авызга килү — см. телгә килү
авызга салганны көтмәү — не дожида́ться, пока́ тебе́ в рот поло́жат
авызга су алу — см. авызга су кабу
авызга су кабып калу — набра́ть в рот воды́ (и промолча́ть); промолча́ть (набра́в воды́ в рот)
авызга тастымал тыгып булмый (тыга алмыйсың) — рот (гло́тку, го́рло) не заткнёшь, рот не закро́ешь (прикро́ешь) (кому-л.)
авызга уймак кабу — редко; см. авызга су кабу
авызга уймак капкан кебек (шикелле, сыман, төсле) — редко; см. авызга су капкан кебек
авызда (гына) тотарлык — язы́к прогло́тишь
авызда кош сайрату (уйнату) — в разн. знач. соловьём петь (залива́ться, разлива́ться)
авызда сер тормау — прогова́риваться/проговори́ться; проба́лтываться/проболта́ться разг.; не мочь (уме́ть) держа́ть язы́к за зуба́ми; не уме́ть храни́ть секре́тов
авызда сүз тормау — не уме́ть (мочь) держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи); язы́к распуска́ть/распусти́ть
авыздагыны алдыру — прозева́ть (упуска́ть, упусти́ть) своё; оказа́ться ротозе́ем (рази́ней, растя́пой, шля́пой, лопухо́м прост.)
авыздан йолып алу — см. авыздан тартып алу в знач. 2), 4)-6)
авыздан күбек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта (кричать на кого-л.), с пе́ной на уста́х ( похвалиться)
авыздан сүзне аркан белән дә (тартып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; ≈≈ (из, у кого-л.) сло́ва арка́ном не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан сүзне келәшчә белән дә (тартып, йолкып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; (из, у кого-л.) сло́ва клеща́ми (наси́льно) не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан тартып алырга торучы — рвач; хапу́га, хапу́н прост.
авыздан тере саескан очыру (очырту) — плести́ (нести́, говори́ть) чушь (вздор, околе́сицу, ерунду́, чепуху́), моло́ть (вздор, чушь, ерунду́, чепуху́); залива́ть, трепа́ться, бреха́ть прост.; пуска́ть (пусти́ть, запуска́ть/запусти́ть, распуска́ть) у́тку книжн.
авыздан төкерек килү — прост.; см. авызга төкерек килү
авыздан төкерек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта, бры́згая слюно́й (кричать на кого, ругать кого, хвастаться)
авыздан ут бөркү — см. авыздан ут чәчү 1), 2)
авызны кара канга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны кызылга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны чөйгә элеп — см. авыз күтәреп 1)
авызына саескан төкергән — см. авызына шайтан төкергән 1), 2)
авызыннан чыкканны эт җыймас (ашамас) — скверносло́в; тот, кто говори́т непристо́йности (непристо́йные и́ли неприли́чные слова́); выража́ться непристо́йно (непристо́йными слова́ми)
авызының тупсасы, теленең туктасы юк — прост. трещо́тка, соро́ка, тарато́рка, балабо́лка; бесстру́нная балала́йка прост.; говори́т день до ве́чера, а слу́шать не́чего
- авыз ачу- авызәдәбияты
- авыз гармуны
- авыз итү
- авыз итеп карау
- авыз иҗаты
- авыз пешү
- авыз тәме
- авыз эче
- авызга кабу
- авыз алдау
- авыз алдалау
- авыз ачып йөрү
- авыз ачып калу
- авыз ачып карап тору
- авыз ачып карап утыру
- авыз ачып тору
- авыз ачып тыңлау
- авыз ачып тыңлап тору
- авыз балда-майда булу
- авыз бал-май булу
- авыз бал да май булу
- авыз белән кош тоту
- авыз белән кош тотучы
- авыз бикләү
- авыз бозу
- авыз бүлтәйтү
- авыз бөршәйтү
- авыз бәлшәйтү
- авыз ачмау
- авыз да ачмау
- авыз еру
- авыз ерылу
- авыз ерып
- авыз җәеп
- авыз җебегән булу
- авыз җыеру
- авыз җыю
- авыз җыя алмау
- авыз ипигә тую
- авыз икмәккә тую
- авыз йому
- авыз йомып
- авыз йомып калу
- авыз йомып тору
- авыз йомып үткәрү
- авыз каплау
- авыз котырту
- авыз күтәреп
- авыз кыйшайту
- авыз кычыту
- авыз майлау
- авыз оешмау
- авыз күнмәү
- авыз пычрату
- авыз салындыру
- авыз салыну
- авыз сулары килү
- авыз сулары кору
- авыз суы кору
- авыз суларын агызу
- авыз суларын китерү
- авыз суын китерү
- авыз суларын корыту
- авыз суын корыту
- авыз сүздән бушамау
- авыз тидерү
- авыз тидереп карау
- авыз тишек булу
- авыз туйганчы
- авыз турсайту
- авыз тутырып
- авыз тыю
- авыз чайкау
- авыз чите белән
- авыз чите белән генә
- авыз чылату
- авыз ыржайту
- авыз эчендә ботка пешерү
- авыз эчендә ботка кайнату
- авыз эченнән
- авыз эченнән ботка пешерү
- авыз эченнән ботка кайнату
- авыз ябу
- авыз ямьшәйтү
- авызга авыз куеп
- авызга авыз карап
- авызга алгысыз
- авызга алу
- авызга гына карап тору
- авызга йокмау
- авызга да йокмау
- авызга карату
- авызга карау
- авызга керергә тора
- авызга керәм дип тора
- авызга керү
- авызга салганны йотмау
- авызга салу
- авызга су кабу
- авызга су капкан кебек
- авызга су капкан шикелле
- авызга су капкан төсле
- авызга су капкан сыман
- авызга су капкан диярсең
- авызга сугу
- авызга тел сыймау
- авызга тию
- авызга төкерек килү
- авызга тутыру
- авызга чәйнәп салу
- авызга чәйнәп каптыру
- авызда бал-май булу
- авызда бал да май булу
- авыздан алу
- авыздан алып әйтү
- авыздан ана сөте кипмәгән
- авыздан җан чыгарга тору
- авыздан җан чыгу
- авыздан җан чыкканчы
- авыздан өзелмәү
- авыздан өзеп
- авыздан өзеп алу
- авыздан өзеп алып әйтү
- авыздан өзмәү
- авыздан селәгәй килү
- авыздан селәгәйләр килү
- авыздан селәгәй агу
- авыздан селәгәйләр агу
- авыздан сүз ала алмау
- авыздан сүз алып булмау
- авыздан сүз чыкмау
- авыздан тартып алу
- авыздан төшермәү
- авыздан ут чәчү
- авыздан ут чәчрәтү
- авыздан чыгу
- авыздан ычкындыру
- авыздан ычкыну
- авызны ачсаң, үпкәң күренү
- авызны ачсаң, үпкәң күренергә тору
- авызны кара кан белән юу
- авызны кан итү
- авызны кара кан итү
- авызны чамалап ачу
- авызны чөйгә элү
- авызы пешмәгән
- авызына шайтан төкергән
- авызына иблис төкергән
- авызыңа бал да май
- авызыңнан җил алсын
- авызыңнан чыкмасын! -
4 ирән
сущ.; уст.1) ред. аде́пт; свято́й челове́к2) перен. духо́вный глава́ прави́тельства; госуда́рственный муж, столп о́бществатуры әйткән ил алдында ирән булган — (посл.) вы́сказавший пра́вду ста́нет столпо́м оте́чества
-
5 наличие
сбарлык; булу; бар булу, урынында (кулда, күз алдында) булу- оказаться в наличиипри наличии — булса, булганда; булган хәлдә
См. также в других словарях:
чалыш — с. 1. Табигый булмаган рәвештәге, кыйшык, кыек; кыйшайган (кайбер әгъзалар тур.) чалыш борын 2. Атлаганда аяк очлары эчкә карап тора торган чалыш аяклы бер кеше 3. Кыйшык, кыегайган, кыек булган. рәв. Кыек, кыйшык аяклар тыңламый, чалыш атлый 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көзге — I. и. 1. Үз алдында булган предметларны чагылдырырлык ялтыравык шома өслек; шундый пыяла 2. күч. Нин. б. күренешнең, процессның чагылышы. Нәр. б. ачыкларга ярдәм итә торган чара 3. Нәр. б. өслеге күл көзгесенең мәйданы. II. КӨЗГЕ – с. Көз көне… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өлкән — с. 1. Яше башкаларныкына караганда олырак булган, яше зур булган өлкән улы 2. и. күпл. Олылар, олы кешеләр; киресе: балалар, яшьләр өлкәннәр сөйләшкәндә бала чага тыгылмый. иск. Берәр ыруның, кабиләнең олы яшьтәге мөхтәрәм кешеләре 3. Нин. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
менә — а. 1. Күз алдында, якында гына булган кемгә яки нәрсәгә, берәр хәл күренешкә күрсәтү, игътибарны юнәлдерү өчен кулл. Шул ук мәгънәдә күрсәтү хәрәкәтенә ияртеп әйтелә 2. Эш хәрәкәтнең эзлеклелеген, күренешләрнең бер бер артлы алмашынуын күз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ал — I. с. 1. Сыек кызыл, аксыл кызыл, кызгылт ак төс 2. күч. Матур. АЛ ДА ГӨЛ – Бик яхшы, шәп. II. АЛ – и. (гадәттә кыек килеш форм.) Күз караган як; киресе: арт 2. Кеше гәүдәсендә һәм киемендә йөз, күкрәк ягы; киресе: арт. с. Хайван гәүдәсендә һәм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бар — I. 1. Нәр. б. булганлыгын яки булырлыгын, булып торуын белдерә; киресе юк 2. Ихтимал булуы бар 3. Эшләнергә тиешлекне белдерә буласы бар 4. рәв. БАРДА – Булганда, булган чакта (очракта). рәв. БАРЫНДА – Бар чагында, булганда. БАРЫНЧА – рәв. Матди… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ирән — иск. 1. Аллага якын, изге кеше. Күзгә вакыт вакыт күренеп бәхетсезлектә ярдәм итә торган изге кеше гаип ирәннәр булышсын 2. күч. Ил башлыгы туры әйткән ил алдында ирән булган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
люнет — 1. Алдында тирән озын чокыр булган, туфрактан өелгән бер ике валдан торган кыр ныгытмасы 2. Гөмбәз эчендә, ишек яки тәрәзә өстендә көймә сыман уем … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
очрак — 1. Булган хәл, вакыйга, маҗара (гадәттән көтелмәгән, уйланмаган). Күз алдында торган яки күреп үтелгән факт, мисал. 2. Нәр. б. эшләргә мөмкинлек тудырган шарт, уңайлы, җайлы момент, форсат 3. Көтелмәгәндә килеп чыккан хәл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шулай — а. 1. Ни хәлдә булуны, эшнең ничек баруын күрсәтә торган рәвешләрне алмаштырып килә. рәв. Күренеп торганча, хәзергечә, шушы рәвешчә 2. Әнә, менә күрсәтү алмашлыклары янында күзгә күренеп торган яки анык таныш булган эш, күренешкә, аның рәвешенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге